Warszawa 18 sierpnia 2021 r.
Izolacja społeczna polskich seniorów postępuje
Jak pandemia wpłynęła na jakość życia osób powyżej 60. roku życia w Polsce?
Spadek kondycji psychofizycznej i pogłębione osamotnienie to jedne z głównych efektów pandemii COVID-19 obserwowanych wśród polskich seniorów. Jak pokazuje badanie Instytutu Polityki Senioralnej, niemal 60% respondentów zadeklarowało, że ich stan psychiczny jest gorszy niż przed pandemią. Blisko połowa seniorów ograniczyła w tym czasie relacje społeczne, a co trzeci odczuwał stres emocjonalny. Jakie mogą być konsekwencje dłuższej izolacji?
Izolacja jako stresor
Izolacja w pandemii najtrudniej odczuwana była przez seniorów. Osoby powyżej 60. roku życia w największym stopniu funkcjonują w jednoosobowych gospodarstwach domowych, co stanowi dodatkowy czynnik mogący wzmacniać negatywne konsekwencje społecznej izolacji i pandemicznych obostrzeń . Niemal połowa respondentów badania przeprowadzonego przez Instytut Polityki Senioralnej zadeklarowała, że podczas pandemii ograniczyła relację z innymi ludźmi i odczuwa dyskomfort z powodu mniejszej liczby kontaktów i spadku ich jakości . Brak wystarczających kompetencji cyfrowych do utrzymywania relacji w świecie wirtualnym , często skazywał seniorów na osamotnienie i utrudniał codzienne funkcjonowanie. Izolacji towarzyszył większy stres emocjonalny (tzw. dystres) z takimi objawami, jak rozdrażnienie i niepokój. Ten, utrzymujący się długo, może przynieść niepożądane konsekwencje zdrowotne, m.in. pojawienie się chorób psychosomatycznych. Główne z nich to zaburzenia układu odpornościowego, mięśniowo-kostnego (bóle i skurcze), układu krążenia (nadciśnienie, arytmia, migrena, zawał) czy oddechowego i trawiennego .
Osoby starsze często żyją samotnie w swoich mieszkaniach i domach, poza systemem wsparcia społecznego, a ich funkcjonowanie nie jest w żaden sposób monitorowane. Tym bardziej podczas pandemii, gdy u jej szczytu docierały do nas informacje o kolejnych zgonach i narażeniu seniorów na poważny przebieg choroby, poziom stresu wśród tych osób, a w konsekwencji możliwość wystąpienia zagrażających życiu objawów chorobowych, był bardzo wysoki. W takich okolicznościach rośnie rola opiekuna, który nie tylko zapewni poczucie bezpieczeństwa osobie starszej, ale także pomoże w codziennych czynnościach – Beata Czech, Dyrektor Wykonawcza Promedica24.
Izolacja a kondycja psychofizyczna
Jak wskazują najnowsze dane Ministerstwa Zdrowia, coraz więcej osób starszych potrzebuje pomocy psychiatrycznej. Najczęstszymi chorobami wśród osób w wieku 60-69 lat są depresja i otępienie. Rocznie ponad 540 tys. pacjentów korzysta z ambulatoryjnej opieki psychiatrycznej .
Podczas pandemii relacje społeczne ograniczyło aż 46% seniorów, 52% z kolei odczuwało spadek liczby utrzymywanych kontaktów . Ponad połowa badanych (59,5%) zadeklarowała, że ich kondycja psychiczna jest gorsza niż przed pandemią .
Wpływ izolacji na psychikę może być niezwykle silny, jak podkreślają naukowcy z Department of Psychological Medicine King’s College London. Do jej najczęstszych negatywnych objawów zalicza się: zaburzenia depresyjne, bezsenność i cechy PTSD . Stany lękowe, permanentne poczucie niepokoju i stresu mogą wspomagać rozwój depresji. Brak kontaktów społecznych i bodźców zewnętrznych wspomagać może z kolei otępienie, utrudniające codzienne funkcjonowanie.
Utrzymywanie się stanu pandemii, może rzutować na obniżenie jakości życia seniorów i spadek kondycji psychofizycznej, a tym samym pośrednio wpływać na zwiększoną śmiertelność w tej grupie wiekowej .
W Polsce do miliona osób starszych pozostaje w izolacji społecznej, funkcjonując w sytuacji niewielkiej intensywności lub zupełnego braku kontaktów społecznych z osobami spoza gospodarstwa domowego. Alarmujące dane dot. wzrastającej liczby pacjentów potrzebujących opieki psychiatrycznej skłaniają do podjęcia pierwszych kroków ku zapewnieniu seniorom profesjonalnej opieki, nieocenionej w przezwyciężaniu negatywnych dla zdrowia skutków izolacji – Beata Czech, Dyrektor Wykonawcza Promedica24.
